Stokholm, 14 dekabr, AZƏRTAC

Qlobal IT nəhəngləri oxuculara təqdim edilən xəbər axını üzərində nəzarəti gücləndirirlər.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə Göteborq Universitetinin yeni tədqiqatlarında bildirilir. Bu universitetin mütəxəssisləri “Google” və “Facebook” kimi qlobal texnoloji nəhənglərin istehlak olunan xəbərlər axını üzərində daha çox nəzarət əldə etdikləri qənaətinə gəliblər. Rəqəmsal reklam bazarında monopoliya mövqeyinə malik olan bu şirkətlər onlayn mediada xəbərlərin yayılmasına və jurnalistlərin işinə ciddi təsir göstərirlər.
Media tədqiqatçısı Karl-Qustav Linden Şimali Avropa ölkələrindən olan 60 tədqiqatçı və jurnalistlə müsahibə əsasında Silikon Vadisi şirkətlərinin KİV-ə təsirini araşdırıb. “Google” və “Facebook” kimi qlobal texnoloji nəhənglər rəqəmsal reklam bazarında inhisar mövqeyini tutduqda kütləvi informasiya vasitələri jurnalistikanı əsas platformalara və onların reklam maliyyələşdirilməsi modellərinə uyğunlaşdırmağa məcbur olublar. Bu, o deməkdir ki, məsələn, başlıqlar, mətnlər və illüstrasiyalar elə tərtib olunmalıdır ki, onlar mümkün qədər çox diqqəti cəlb etsin. Karl-Qustav Linden qeyd edir ki, bütün bu dəyişikliklər kütləvi informasiya vasitələrinin işinə böyük təsir göstərir.
Müəllif öz tədqiqatında texnoloji nəhənglərin xəbər jurnalistikası üzərində əldə etdiyi böyük hakimiyyəti göstərir və vurğulayır ki, ayrı-ayrı media şirkətləri bu qeyri-bərabər döyüşdən müstəqil şəkildə çıxmaqda çətinlik çəkirlər. Bununla yanaşı, Şimali Avropa ölkələri istifadəçilərə jurnalist kontentini şəxsən ödəməyə imkan verərək, oxucuların, dinləyicilərin və tamaşaçıların qaytarılması yolunu göstərib. Ödənişli oxucu azad və müstəqil jurnalistikada mühüm rol oynayır. Media üçün oxucularla, dinləyicilərlə və tamaşaçılarla əlaqələri inkişaf etdirmək, eləcə də üçüncü tərəflərin platformalarının prosesə daxil edilməməsi və bu əlaqələrin necə görünməsi barədə qərar verməməsi vacibdir.
Tədqiqat göstərir ki, kütləvi informasiya vasitələrinin tam asılı olmaması üçün kommersiya mediası, ictimai və dövlət xidməti arasında əməkdaşlıq tələb olunur. Ekspertlər, həmçinin Avropa İttifaqına xüsusilə rəqəmsal bazarda ədalətli rəqabətin təmin edilməsi və istifadəçi məlumatlarının istifadəsi baxımından texnoloji şirkətlərə daha ciddi tələblər təqdim etməyi məsləhət görüblər.

Rauf Əliyev

AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri
Stokholm