Bakı, 25 mart, AZƏRTAC

Böyrəklər orqanizmdə cüt orqan olub əsasən filtr rolunu oynayır. Tutqun rəngdə, paxla şəklində olan cüt orqanların orta çəkisi 100-120 qram, uzunluğu 10-12 santimetrdir. Lakin onların gördükləri iş həcmlərinə görə çox böyükdür. Böyrəklərin ən vacib funksiyalarından biri sidik turşusu, sidik cövhəri, keratin kimi zərərli maddələri sidik yolları ilə orqanizmdən xaric etməkdir. Bundan başqa, orqanizm üçün vacib olan mineralların - kalium, maqnezium, su və zülalın orqanizmdəki balansını tənzimləyir. “Erithropoietin” hormonunun köməyi ilə sümük iliyini stimullaşdıraraq qanın hazırlanmasına kömək edir. D vitamini sintezinin əmələ gəlməsində, qanda kalsium-fosfor mübadiləsini tənzimləməklə sağlam sümük sisteminin formalaşmasında mühüm rol oynayan böyrəyin funksiyalarından birində və ya bir neçəsində pozulma olarsa, bu, çox ağır və geri dönüşü olmayan xəstəliklərə gətirib çıxara bilər.
Hazırda böyrək xəstəlikləri çox geniş yayılıb. Böyrək xəstəlikləri arasında ən çox yayılmış xəstəliklərdən biri də böyrək şişləridir. Böyrək törəmələri ümumi şişlərin 4-5 faizini təşkil edir. Bu xəstəlik böyrək parenximasının zədələnməsi nəticəsində əmələ gəlir. Kişilərdə qadınlara nisbətən daha çox rast gəlinir. Bu, kişilərin zərərli vərdişlərinin çoxluğu ilə əlaqədardır. Xəstəliyə adətən 45-50 yaşlardan sonra təsadüf olunur.
Bu barədə AZƏRTAC-a Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanasının həkim-nefroloqu Aynur Əzizova məlumat verib.
“Xəstəliyin yaranmasına təkan verən amillərdən biri də irsi və bəzi doğuşdan əmələ gələn xəstəliklərdir. Bura polikistoz, at nalı böyrək və s. aiddir. Xroniki böyrək xəstələrini də risk qrupuna aid etmək olar. Siqaret istifadəsinin böyrək xərçənginə səbəb olduğu elmi araşdırmalarla sübuta yetirilib. Buna görə də kişilərdə bu xəstəlik qadınlardan daha çox müşahidə edilir. Normadan artıq istifadə edilən dərman preparatlarının toksiki təsirindən də böyrək şişlərinin yaranması mümkündür.
Xəstəliyin əlamətləri əsasən sidikdə qan izinin, hər iki böyrəkdə isə küt ağrıların olmasıdır. Müayinə zamanı qarın boşluğunun ultrasonoqrafiyasında aşkarlanan solid törəmənin mənşəyini daha da dəqiqləşdirmək üçün kompüter tomoqrafiya və maqnit rezonans tomoqrafiyadan istifadə olunur. Bunların nəticəsində xəstəliyə dəqiq diaqnoz qoymaq mümkündür”, - deyə həkim-nefroloq qeyd edib.
A.Əzizova bildirib ki, böyrək şişlərində metastazlar adətən ağciyərlərə verir. Xəstələr bəzən təngnəfəslik, öskürək, nəfəs almanın çətinləşməsi şikayəti ilə müraciət edirlər. Müayinələrdən sonra şişin ağciyərlərə metastaz verdiyi müşahidə olunur. Buna səbəb xəstənin özünə biganə yanaşmasıdır. Bəzi hallarda bu xəstəlik təsadüfən ortaya çıxır. Yəni xəstə başqa şikayətlə gəlir, lakin ağciyər və böyrəkdə fəsad qeydə alınır. Xəstəliyin erkən aşkarlanması onun müalicəsində uğur qazanmaqda böyük rol oynayır.
Mütəxəssisin sözlərinə görə, xəstəliyin müalicəsində daha çox cərrahi üsuldan istifadə edilir. Bu da şişin böyüklüyündən, böyrəyin hansı hissəsində yerləşməsindən asılıdır: “Son dövrlərdə cərrahiyyədə də bu istiqamətdə böyük irəliləyişlər əldə olunub. Cərrah-uroloq tərəfindən əməliyyat zamanı radikal və ya porsial nefroktamiyanın icrasına qərar verilir. İstifadə olunan üsullar standart laparoskopik və ya robotar cərrahiyyədir. Xəstənin daha az zədələnməsi, sağalma müddətinin tezləşməsi, xəstənin fəal həyata, iş rejiminə ən qısa müddətdə qayıtması çox vacibdir. Müasir üsulla icra olunan əməliyyatlar xəstədə yara izinin qalmasını da minimuma endirir. Erkən diaqnoz qoyularsa, cərrahi müdaxilə zamanı orqanın qorunması mümkün olar. Gecikmiş formada isə digər orqanlara təhlükə törətdiyindən şiş aşkarlanan böyrək xaric edilir. Xəstənin əməliyyatdan sonra da həkim-nefroloqun nəzarəti altında olması vacibdir. Törəmə nə qədər erkən aşkarlanarsa, cərrahi üsul da uğurla nəticələnər və digər orqanlar da zərər görməz.
Xəstəliyin erkən dövrdə aşkarlanması yaşam müddətinə də öz təsirini göstərir. Ümumiyyətlə, böyrək şişlərinin cavanlaşdığını demək olar. Çünki əgər bu xəstəliyə əvvəllər 50-60 yaşlarda rast gəlinirdisə, hazırda 40-50 yaşlarda aşkarlanması mümkündür. Xəstəliyin müalicəsində proqnozlar müsbətdir.